Open ruimte

Een Queeste naar Heilige geest

Vrijdagavond. Het is warm en ik moet me haasten om de trein in Utrecht te halen. Ik sleep mijn zware tas de trap op van de dubbeldekker en plof neer op een bank.
‘Wat is dat eigenlijk, Heilige Geest?’, vraag ik aan de man die tegenover me zit.

Nu moet u niet denken dat ik altijd zo voortvarend een conversatie begin en dit soort vragen stel ik al helemaal niet aan Jan en alleman. Het is zo, om u gerust te stellen, dat ik de man tegenover me ken. Heel erg verbaasd kijkt hij ook niet. Ik leg uit dat ik op Pinksteren in een dienst bij de NPB voorga en dat ik tot nu toe nog niet de geest heb gekregen om iets zinnigs over Pinksteren en Heilige geest te vertellen.

Het is even stil. Hij denkt na. ‘Ik moet hier een serieus antwoord op geven’ stelt hij vast. Ik knik. Na een poosje begint hij aarzelend: ‘Ik denk iets van inspiratie. Geraakt worden door...’

Ik vertel hem dat ik de vraag niet stel, om hem daarna haarfijn te vertellen wat ik denk dat het antwoord is. Ik stel de vraag omdat ik het gewoon niet weet:

Raak mij aan
wek mij tot leven
adem door mij heen.

Ik vertel ook dat ik al een week lees in het boek van Thich Nhat Hanh Going Home, vertaald onder de titel Jezus en Boeddha als broeders; het originele Engels heeft mijn voorkeur.
Prachtig boek. Thich Nhat Hanh is een Vietnamese boeddhistische monnik die al decennia in het westen woont. Hij heeft veel boeken geschreven, waarvan er enkele sterk gerelateerd zijn aan het christendom. Hij noemt Heilige geest in dit boek ‘mindfulness’: bewuste aandacht. En ook: liefde en ook: energie van God.
Vooral de verbinding met ‘bewuste aandacht’ spreekt mij erg aan.
Lopen en weten dat je loopt, praten en weten dat je praat, koffie drinken en je er bewust van zijn dat je een kopje koffie drinkt. Bewuste aandacht als Heilige geest:

Raak mij aan
wek mij tot leven
adem door mij heen.

Gisteravond belde nog iemand van Het Venster op met de vraag: ‘Heb je al wat voor Pinksteren?’.
Ik moest toegeven dat ik nog niet ver gekomen was.
‘Je moet iets met ademen doen. Je weet wel: Geest en adem, dat is het zelfde. Je kunt mooi dat gedicht van Thich Nhat Hanh met de mensen als een soort meditatieoefening doen:’

ik adem in en kom tot rust
ik adem uit en glimlach
thuis gekomen in het nu
wordt dit moment een wonder.

Ik vraag aan de man tegenover me in de trein:
‘Wat is dat nu, Pinksteren? Wat was dat met al die mensen die in vreemde talen spraken?’
Bedachtzaam formuleert hij. ‘Het was een collectieve gebeurtenis. Een collectief geraakt zijn door...’.
‘Net zoiets als de gebeurtenissen rondom de dood van Fortuyn?’, vraag ik.

Het is even stil.

‘Ja, ’t is misschien gek’, antwoordt hij, ‘maar voor mij kwamen de emoties van de mensen die langs de straten stonden als echt en waarachtig over.’

Ik bedenk dat er op het pinksterfeest mensen waren die zeiden dat de leerlingen van Jezus dronken waren. Aan de ene kant ongeloof en spot en aan de andere kant dat onverklaarbare:

Zijn niet al dezen die daar spreken Galileërs? Hoe horen we hen ieder in onze eigen taal?

‘Wat is dat dan, Heilige geest?’ vraag ik nog een keer. ‘Wat betekent het dat mensen uit verschillende landen elkaar kunnen verstaan? Is het dat wat die mensen met verschillende overtuigingen, voor- en tegenstanders na de dood van Pim Fortuyn als iets gemeenschappe- lijks hebben ervaren?’

Ik voel me een beetje wanhopig worden.
‘Waarom kan ik je verhalen over Jezus vertellen: de historische, de joodse, de gnostische en verhalen over God, de onnoembare, de God van Jakob, de God van Israël, maar waarom weet ik niets over Heilige geest?’
‘Misschien’, oppert hij, ‘omdat de Heilige Geest toegang geeft tot de kern van je geloof. Misschien is het de Heilige Geest waar het allemaal om draait. Wat wij de zin van het leven noemen. Niet meer vragen, niet geloven, maar weten.’

Raak mij aan
wek mij tot leven
adem door mij heen.

Dat is het: weten en niet geloven.

De Pim Fortuyn hype was echt, het was een deur die openstond naar de kern van het leven, alleen keken de mensen collectief de verkeerde kant op.

Helaas. Ze waren er niet op bedacht. Toch was de ervaring echt. Net als bij voetbal. Zo’n collectieve ervaring breekt af en toe door.
De energie is op zo’n uniek moment vaak niet gericht op de kern van het leven, maar toch is daar de Geest.
Pinksteren kwam waarschijnlijk tot zijn volle recht, omdat de leerlingen van Jezus hun energie wél op deze Heilige geest gericht hadden:

Ze bleven eendrachtig volhouden in gebed.

De ‘geest’ rondom de dood van een politicus was een toevalstreffer. Het was echt, maar de mensen stonden niet verder open voor de kern waar het om draait. En dan vervaagt de geest.

Maar wij hoeven niet te wachten op de volgende collectieve doorbraak van de Geest. Als wij bedachtzaamheid of bewuste aandacht oefenen, dan zien we in alles rondom ons Heilige geest: in een bloem, het zingen van een vogel, de glimlach van een medemens, een schilderij, een kopje koffie.

Heilige geest - bewuste aandacht - brengt je terug in het hier en nu. Als we afdwalen - leven in een droom - brengt bewuste aandacht ons weer terug, maakt ons wakker, ademt door ons heen.

Raak mij aan
wek mij tot leven
adem door mij heen.